ΠΟΙΑ ΗΤΑΝ Η ΠΟΛΥΒΡΑΒΕΥΜΕΝΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ZAHA HADID;

H πολυβραβευμένη αρχιτέκτων Zaha Hadid, ή αλλιώς η βασίλισσα της καμπύλης στην αρχιτεκτονική, κατάφερε να εμπνεύσει μια ολόκληρη γενιά αρχιτεκτόνων.

Έγινε ευρύτερα γνωστή στην Ελλάδα το 2005, όταν ανακοινώθηκε και επίσημα το όνομά της για την ανακαίνιση μιας από τις δημοφιλέστερες πλατείες της Κύπρου και συγκεκριμένα της Λευκωσίας, της πλατείας Ελευθερίας. Ουσιαστικά, η ίδια μαζί με την πολυπληθή και έμπειρη ομάδα της ανέλαβαν να δώσουν νέα πνοή και μορφή στην πολυσύχναστη πλατεία Ελευθερίας. Βέβαια, το συγκεκριμένο έργο ολοκληρώθηκε πολλά χρόνια αργότερα, καθώς παραδόθηκε σχεδόν ολόκληρο στο κοινό τον Δεκέμβριο του 2021. Τα βασικά χαρακτηριστικά της πλατείας πλέον είναι ο μινιμαλισμός, η έντονη καμπυλότητα και η διάχυτη ύπαρξη πρασίνου.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από @onisiforou

Ποια ήταν η ζωή της Zaha Hadid;

Οι σπουδές της

Αρχικά, σπούδασε μαθηματικά στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Βηρυτού από το οποίο και αποφοίτησε με πολύ καλούς βαθμούς. Στη συνέχεια ωστόσο, και συγκεκριμένα το 1972, ταξίδεψε στο Λονδίνο προκειμένου να σπουδάσει στην Αρχιτεκτονική Σχολή της ομώνυμης Ένωσης του Λονδίνου, η οποία μάλιστα υπήρξε πολύ σημαντικό κέντρο της προοδευτικής αρχιτεκτονικής σκέψης καθ’όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970. Εκεί γνώρισε κάποιους πολύ σημαντικούς και καταξιωμένους αρχιτέκτονες, όπως ο Έλληνας Ηλίας Ζέγγελης, ο Rem Koolhaas, κ.α., οι οποίοι όπως έχει δηλώσει και η ίδια σε παλαιότερες συνεντεύξεις της λειτούργησαν σαν μέντορες της.

Επαγγελματική άνοδος

To 1979 δημιούργησε στο Λονδίνο το δικό της αρχιτεκτονικό γραφείο, το Zaha Hadid Architects, στο οποίο σήμερα εργάζονται πάνω από 400 άτομα συνολικά. 

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Zaha Hadid Architects (@zahahadidarchitects)

Πίσω στο 1983 η Hadid απέκτησε διεθνή αναγνώριση, κερδίζοντας τον διαγωνισμό για τη δημιουργία ενός κέντρου αναψυχής στο Hong Kong, το περίφημο The Peak. Ωστόσο, το αρχιτεκτονικό της σχέδιο για το συγκεκριμένο έργο δεν υλοποιήθηκε ποτέ, όπως άλλωστε και τα περισσότερα σχέδια που δημιούργησε κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980. Αυτό συνέβαινε, διότι τα σχέδια της θεωρούνταν υπερβολικά πρωτοποριακά και avant-garde για τα δεδομένα της εποχής, γεγονός που για εκείνο το χρονικό διάστημα την καθιέρωσε σε «αρχιτέκτονα του χαρτιού».

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Hidden Architecture (@hidden_architecture)

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη MoMA The Museum of Modern Art (@themuseumofmodernart)

Ταυτόχρονα κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης δεκαετίας υπήρξε και καθηγήτρια στην Αρχιτεκτονική Ένωση του Λονδίνου. Καθοριστικά για την καριέρα της Hadid υπήρξαν τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 90’, καθώς εκείνη την περίοδο ξεκίνησαν να υλοποιούνται τα πρώτα της αρχιτεκτονικά έργα. Άλλη σημαντική χρονολογία στην επαγγελματική της σταδιοδρομία υπήρξε και το 2002, διότι τότε κέρδισε τον διαγωνισμό για να σχεδιάσει το νέο γενικό σχέδιο πόλης της Σιγκαπούρης.

Διάβασε επίσης: Τι είναι η διακοσμητική τάση του Midcentury Modern Style;

Γιατί ξεχώρισε και έγινε διάσημη; 

Μέσα στα χρόνια η Zaha Hadid κατάφερε να ξεχωρίσει, δημιουργώντας και καθιερώνοντας το δικό της πολύ προσωπικό αρχιτεκτονικό στυλ και ύφος. Αναλυτικότερα, η Ιρακινή – Βρετανίδα αρχιτέκτων έγινε διάσημη σε ολόκληρο τον πλανήτη για το έντονα πρωτοποριακό και φουτουριστικό της στυλ. Τα βασικά χαρακτηριστικά του είναι οι καμπύλες, οι έντονες γωνίες και η συχνή χρήση αυστηρών και σκληρών υλικών (πχ σκυρόδεμα, χάλυβας, κ.α.). Ουσιαστικά, η πρωτοπορία της εντοπίζεται στο γεγονός, ότι παρόλο που χρησιμοποιούσε πολύ σκληρά και ισχυρά υλικά, με τον τρόπο που τα χειριζόταν κατάφερνε πάντα να τα κάνει να φαίνονται μαλακά, αλλά και ταυτόχρονα εξαιρετικά στιβαρά. Αυτοί είναι κάποιοι από τους λόγους που πολλοί άνθρωποι του χώρου υποστήριξαν και συνεχίζουν να υποστηρίζουν μέχρι και σήμερα, ότι η Hadid κατόρθωσε να ανατρέψει πολλά «πρέπει» του αρχιτεκτονικού κλάδου.

Ποια ήταν τα βραβεία που κέρδισε;

Μέσα στα χρόνια της πολυετούς επαγγελματικής της σταδιοδρομίας έχει τιμηθεί με μια μεγάλη λίστα βραβείων, όπως το βραβείο Pritzker το 2004 (υπήρξε η πρώτη γυναίκα που παρέλαβε το συγκεκριμένο αρχιτεκτονικό βραβείο), το βραβείο Stirling το 2010 και το 2011, το έργο της Heydar Aliyev Center το 2014 απέσπασε το βραβείο Design Museum of the Year, το χρυσό μετάλλιο RIBA το 2016, και πολλά άλλα.

Διάβασε επίσης: Πώς εξελίσσεται η ανδρική μόδα στο χρόνο στο Μουσείο Victoria Albert του Λονδίνου;

Ποια είναι 5 από τα σημαντικότερα έργα της Zaha Hadid;

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 μέχρι και σήμερα η Zaha Hadid έχει σχεδιάσει και υλοποιήσει κάποια από τα σημαντικότερα και πιο άρτια και καλαίσθητα αρχιτεκτονικά έργα του πλανήτη. Πέντε από αυτά είναι τα εξής:

1. Heydar Aliyev Center (Μπακού, Αζερμπαϊτζάν)

Το επενδυμένο με άπειρους τόνους σκυροδέματος και πολυεστέρα επιβλητικό κτίριο, δημιουργήθηκε το 2012 προς τιμήν του πρώην προέδρου του Αζερμπαϊτζάν Heydar Aliyev. Σήμερα έχει εντυπωθεί στη συνείδηση του κόσμου χάρη στη γεμάτη καμπύλες πρόσοψη του, ενώ ταυτόχρονα είναι το νέο εθνικό πολιτιστικό κέντρο του Αζερμπαϊτζάν, στεγάζοντας πολυάριθμες πολιτιστικές εγκαταστάσεις, όπως μουσείο, όπερα, κλπ.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Timeless Architecture (@timeless.architecture)

2. London Aquatics Center (Λονδίνο, Μεγάλη Βρετανία)

Το London Aquatics Center είναι μια εγκατάσταση κλειστού χώρου, η οποία περιλαμβάνει έναν μεγάλο αριθμό από πισίνες μεγάλων διαστάσεων. Δημιουργήθηκε από τη Zaha Hadid το 2012, προκειμένου να φιλοξενήσει ένα μεγάλο μέρος των καλοκαιρινών Ολυμπιακών και Παραολυμπιακών Αγώνων του 2012. Βασική έμπνευση για τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό του υπήρξε η γεωμετρία και η σύσταση που έχει το νερό, όταν βρίσκεται σε κίνηση.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη #BRUTgroup (@brutgroup)

3. Zaragoza Bridge Pavilion (Zaragoza, Ισπανία)

Πρόκειται για μια εξαιρετικά καινοτόμα και καλαίσθητη σκεπαστή γέφυρα μήκους 280 μέτρων, η οποία κατασκευάστηκε από τη Zaha Hadid το 2008 στο πλαίσιο της Expo 2008. Αναλυτικότερα, πρόκειται για μια γέφυρα υψηλής αισθητικής, η οποία μιμείται τη μορφή της γλαδιόλας, περνάει πάνω από τον ποταμό Ebro και συνδέει τη γειτονιά La Almozara με την μπροστινή πλευρά της έκθεσης (Expo). Η Hadid για την κατασκευή της συγκεκριμένης γέφυρας χρησιμοποίησε οπλισμένο σκυρόδεμα με ίνες γυαλιού από την αυστριακή εταιρία Rieder, η οποία μέχρι και σήμερα εξειδικεύεται στην κατασκευή τσιμέντου.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Zaha Hadid Architects (@zahahadidarchitects)

4. Guangzhou Opera House (Guangzhou, Κίνα)

Η Guangzhou Opera House ήταν το πρώτο project της Hadid στην Κίνα και ολοκληρώθηκε στις 9 Μαΐου του 2010. H Hadid σχεδίασε με τέτοιο τρόπο τα δύο βασικά κτίρια της όπερας, ώστε να μοιάζουν με δύο μεγάλα βότσαλα, προκειμένου βρίσκονται σε απόλυτη αντιστοιχία με τα νερά του ποταμού Pearl. Το τελικό κτίριο που εναρμονίζεται τέλεια με το εξωτερικό φυσικό περιβάλλον, μπορεί να φιλοξενήσει συνολικά έως και 1.800 άτομα, ενώ ταυτόχρονα διαθέτει και ένα μικρότερο κτίριο χωρητικότητας περίπου 400 ατόμων.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Patrick (@heartpatrick)

5. Vitra Fire Station (Weil am Rhein, Γερμανία)

O πυροσβεστικός σταθμός Vitra είναι ένα κτίριο 850 τετραγωνικών μέτρων φτιαγμένο από σκυρόδεμα και χάλυβα. Βρίσκεται δίπλα στο εργοστάσιο επίπλων Vitra στο Weil am Rhein της Γερμανίας και κατασκευάστηκε το 1993 με πρωτοβουλία του εργοστασίου ως μέτρο πρόληψης και προστασίας, καθώς το 1981 είχαν υποστεί τεράστιες ζημιές εξαιτίας μιας ξαφνικής πυρκαγιάς. To Vitra Fire Station είναι το πρώτο κτιριακό συγκρότημα που σχεδίασε ποτέ η Zaha Hadid. Ο γεωμετρικός σχεδιασμός του κτιρίου σε συνδυασμό με την παντελή έλλειψη χρώματος και ορθών γωνιών προσφέρει στους επισκέπτες μια ασυνήθιστη αρχιτεκτονική εμπειρία.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Stefano Perego (@stepegphotography)

Διάβασε επίσης: Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του αρχιτεκτονικού κινήματος Bauhaus

Το περιοδικό Economist έγραψε για την Zaha Hadid: "Το έργο της ενέπνευσε μια ολόκληρη γενιά να πειραματιστεί!". 

Νίκος Αγγελής - Άνθης

Photo Credits @archivlogs_