ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Και ενώ ρολάρει η ημέρα εύρυθμα και έχουμε προγραμματισμένη συνάντηση για ένα επαγγελματικό θέμα ημερήσιας διάταξης, η όμορφη θεματολογία παρακάμπτεται γιατί καυγαδίζουν δύο τμηματάρχες. Είσαι λοιπόν ο Διευθυντής και πρέπει να φέρεις νηνεμία και πάλι. Πως το καταφέρνεις; Ή μάλλον μπορείς να τα καταφέρεις; Τι πρέπει να κάνεις για να επαναφέρεις την ηρεμία στις εργασιακές σχέσεις;

Ξεκινάει η σκαπάνη της μνήμης να ξεθάψει άσσους από τις σπουδές. Συγκρούσεις στον χώρο εργασίας, τις αιτίες και τις συνέπειές τους και τη σημασία της επικοινωνίας στην επίλυση συγκρούσεων. Δύο λεπτά, λέω...το θεωρητικό πλαίσιο αποτυπώνεται στη σύγχρονη βιβλιογραφία των θεωριών διαχείρισης ανθρώπινων πόρων και δημιουργίας αποτελεσματικών ομάδων. Κάνουν αναφορά σε αντιπροσωπευτικούς τύπους ανθρώπων, ανάλυση του είδους συγκρούσεων που αυτοί προκαλούν, τρόποι ελαχιστοποίησης των αρνητικών συνεπειών που προκλήθηκαν από τις συμπεριφορές τους κλπ. Μήπως το παρατραβάω με την ανασκαφή προσπαθώντας να ικανοποιήσω την ανάγκη για απάντηση σε επίπεδο στελέχους; Ναι, είμαι σε λάθος δρόμο. Τι δουλειά έχει η management ανάλυση;

Βλέπω ξαφνικά τον φάρο μέσα από μια γρήγορη ανάμνηση. Ένας φίλος, μου έστειλε πριν λίγο καιρό ένα κείμενο του Χόρχε Μπουκάι γιατρού, ψυχοθεραπευτή της σχολής Γκεστάλτ και συγγραφέα γεννημένου στην Αργεντινή ο οποίος είπε το απόλυτο:

"Ο ορισμός μιας ώριμης και αληθινής σχέσης είναι η ανιδιοτελής προσπάθεια να δημιουργείς χώρο στον άλλο, ώστε να μπορεί να είναι όπως είναι"

Αυτό είναι! Τώρα βέβαια θα σκέφτεσαι τι σχέση έχει αυτό με τον επαγγελματικό βίο. Εμ, είναι δυνατόν να μην έχει εφαρμογή αυτό το γνωμικό σε κάθε σχέση; Πόση όμως εσωτερική ηρεμία χρειάζεται να έχει κάποιος για να δει την εφαρμογή σε όλες τις σχέσεις;

Πώς μπορούν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά οι ομάδες στην εργασία;

Οι αποτελεσματικές ομάδες κατανοούν ότι οι συγκρούσεις και οι συναισθηματικά άβολες καταστάσεις είναι όχι μόνο αναπόφευκτες, αλλά και συχνά χρήσιμες. Είμαι ρομαντικός, θα πει κάποιος. Όχι δα. Τα μέλη μιας ομάδας δεν είναι δυνατόν να συμφωνούν σε όλα, αφού προέρχονται από διαφορετικά περιβάλλοντα και έχουν διαφορετικές δεξιότητες και απόψεις. Μάλλον το εξέφρασε ο Αριστοτέλης καλύτερα λέγοντας: "Ο καθένας θα μπορούσε να θυμώσει, είναι εύκολο. Αλλά, το να θυμώσει με το σωστό πρόσωπο, στο σωστό βαθμό, τη σωστή ώρα, για το σωστό λόγο και με το σωστό τρόπο αυτό δεν είναι εύκολο".

Μα γιατί μιλάω για θυμό και συγκρούσεις; Ίσως γιατί οι συγκρούσεις είναι αναπόφευκτες, εισβάλουν από παντού, χωρίς αυτές θα υπήρχε πολύ ανία, άσε που καμιά φορά είναι αναγκαίες διότι η διαχείριση τους είναι ικανότητα, δηλαδή έχουν θετικές και δημιουργικές πλευρές.

Πάλι πάει το μυαλό σε πιο επαγγελματικά μονοπάτια και ανοίγω νέα σελίδα για να σημειώσω τις πηγές συγκρούσεων στο εργασιακό περιβάλλον. Επικοινωνία, διαχείριση των συναισθημάτων, αξίες, πεποιθήσεις, δομή του εργασιακού περιβάλλοντος, το ιστορικό του κάθε ατόμου. Για κάνε το δικό σου λέω στον εαυτό μου. Στιγμιαία αναλαμπή αποφθέγματος του Αρχαίου Έλληνα φιλόσοφου Δημόκριτου: "Ο άνθρωπος είναι ένας μικρόκοσμος". Φαντασία μου πλανεύτρα, σκέφτομαι. Αν οι αρχαίοι μιλούν για μικρόκοσμο, τι είναι ο μακρόκοσμος; Για πάμε να το δούμε για να καταλάβουμε τελικά τι γίνεται με τις σχέσεις.

Τι είναι ο μακρόκοσμος και ο μικρόκοσμος;

Ο μακρόκοσμος και μικρόκοσμος αναφέρονται σε μια άποψη του κόσμου, που το μέρος (μικρόκοσμος) αντανακλά το σύνολο (μακρόκοσμος) και αντίστροφα. Η άποψη αυτή είναι  στενά συνδεδεμένη με τον ερμητισμό και υπογραμμίζει πρακτικές όπως η αστρονομία, η αλχημεία, ακόμη και η γεωμετρία.

Σήμερα, η έννοια του μικρόκοσμου κυριαρχείται από την κοινωνιολογία ως μια μικρή ομάδα ατόμων των οποίων η συμπεριφορά είναι χαρακτηριστική ενός μεγαλύτερου κοινωνικού σώματος που την περιβάλλει. Ένας μικρόκοσμος μπορεί να θεωρηθεί ως ιδιαίτερο είδος επιτομής. Αντίθετα, ένας μακρόκοσμος είναι ένα κοινωνικό σώμα κατασκευασμένο από μικρότερες ενώσεις. Αυτή η θεωρία ξεκίνησε από τον Πυθαγόρα ο οποίος είδε το σύμπαν και το σώμα ως αρμονική ενότητα.

Γιατί μεταφέρεις στη δουλειά σου την πίεση από τον μικρόκοσμο σου;

Και τώρα που άπλωσα την κατάσταση τόσο πολύ στο μυαλό μου, ήρθε η ώρα για επιστροφή στην πραγματικότητα. Να γιατί τσακωνόμαστε. Στον μικρόκοσμο του ο κάθε ένας από εμάς τα έχει όλα τέλεια και νιώθει ότι είναι και σωστός. Μην κοιτάς που έχει δάνεια και πνίγεται οικονομικά, που τσακώνεται με τους οικείους του και προσπαθεί να επιβάλλει την άποψη του, που μπορεί να αντιμετωπίζει θέματα υγείας ή που έχει ηλικιωμένους στην οικογένειά του να φροντίσει. Έρχεται όμως στην εργασία του φορτισμένος με πίεση από αυτά που συμβαίνουν στον μικρόκοσμό του. Απόρροια της δικής του πίεσης είναι να επηρεάζει τον μακρόκοσμο του επαγγελματικού περιβάλλοντος. Και εκεί είναι που δημιουργούνται οι πιέσεις και οι συγκρούσεις. Γιατί ο συσσωρευμένος θυμός του μικρόκοσμου λειτουργεί σαν βέλος που θα πληγώσει τον μακρόκοσμο, ο οποίος μόλις πληγωθεί θα ταράξει την ισορροπία.

Να το κάνουμε πιο λιανά; Μπαίνοντας σε μια συνάντηση και ιδιαιτέρως σε ξενοδοχειακό περιβάλλον γνωρίζουμε ότι εννέα στις δέκα περιπτώσεις σχολίων / παραπόνων πελατών δεν θα λυθούν, γιατί ένας τμηματάρχης δεν θέλει να κάνει την χάρη στον άλλο. Έτσι ξεκινούν οι συγκρούσεις και απογειώνεται ο θυμός για να τον μετακυλήσουμε ατυχώς προς τα κάτω στις ομάδες, άρα να επηρεάσουμε το σύνολο.

Ποια είναι η σημασία της επικοινωνίας στις εργασιακές σχέσεις;

Η πραγματικότητα λοιπόν είναι πως, όταν στο σπίτι μας έρθουμε σε ρήξη με το ταίρι μας, το πρώτο που επηρεάζεται είναι η επικοινωνία, και αυτό γιατί σταματάει να μιλάει ο ένας στον άλλον. Αυτόματα διαταράσσεται η ισορροπία του σπιτιού. Και μόλις ένας από τους δύο "ρίξει τα μούτρα του" και μιλήσει, άρα επανέλθει η επικοινωνία, αποκαθίσταται η ισορροπία. Σας θυμίζει κάτι αυτό που περιέγραψα; Μήπως συμβαίνει το ίδιο και στη δουλειά; Αυτός ο προσωπικός, κοινωνικός χαρακτήρας είναι ο μικρόκοσμος του τσακωμού που αναμοχλεύει την ηρεμία μας και έρχεται να αποκαταστήσει την νηνεμία του μακρόκοσμου. Την επόμενη φορά λοιπόν που θα "φουρκιστείς" με τον συνάδελφο στην δουλειά σου, σκέψου ότι είναι συνοδοιπόρος επαγγελματικά και όπως το ταίρι σου αποζητά αγάπη, ηρεμία, γαλήνη, στοργή και επικοινωνία για να πορευτεί καλά το σπιτικό σας, κάτι τέτοιο είναι και αυτός επαγγελματικά. 

Editor's Tip": Επικοινώνησε λοιπόν για να ισορροπήσεις και σεβάσου τον άλλο για να ξορκίσεις τον θυμό και τα συναισθήματα που σε πνίγουν της αδικίας, απόρριψης, εγκατάλειψης, πιθανής προδοσίας ή και ταπείνωσης.

Το είπε άλλωστε και ο Αρχαίος Έλληνας ποιητής Μένανδρος:

"Αυτή είναι η ζωή, να μη ζεις μόνο για τον εαυτό σου!"